موسیقی پدیده ای باستانی است به قدمت تاریخ بشر. ریتمی که در آمد و شد شبانه روز و فصل ها و در آوای پرندگان و صدای باران نهفته بود، آنقدر سحرآمیز بود که بشر غارنشین را به جادوی خود فرا خواند تا در مواقع ترس و شادی آن را در اندام و رفتار و صدای خود تکرار کند.
دور آتش مقدس برقصد و در پیچ وتاب سُکرآور نوای طبل با ارواح و خدایان ارتباط گیرد و آرامش خود را باز یابد، یا به هنگام جنگ شجاعت خود را با آن تهییج کند یا در شکار جمعی از آن برای ارتباط گیری با گروه استفاده کند.
موسیقی از پس هزارهها، همچنان جزیی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ماست و مردم زیادی در سراسر جهان روزانه به موسیقی گوش میدهند؛ اما چگونه میشود از موسیقی برای تغییر حال بد به حال خوب استفاده کرد؟
نتایجی که به تازگی از تحقیقات آکادمی صدادرمانی بریتانیا منتشر شده به راستی شگفت انگیز است. تحقیقات این آکادمی که به موضوع "گوش دادن به موسیقی با اهداف درمانی" پرداخته و روی ۷ هزار و ۵۸۱ نفر از سراسر جهان انجام شده، ثابت میکند که موسیقی با تاثیرگذاری بر سیستم عصبی بدن، باعث بهبودی وضعیت سلامت ما میشود. این مطالعات همچنین نشان می دهد که چه نوع موسیقیهایی باعث برانگیختن پاسخهای عصبی مثبت میشود و چه مدت باید به یک قطعه موسیقی گوش داد تا بتوان پاسخهای عصبی مثبت را فعال کرد.
نتایج این پروژه علمی به روشنی اثبات می کند که گوش دادن به موسیقی همچون نواختن آن برای حفظ سلامتی و اینکه روحیه خوبی داشته باشیم، بسیار ضروری است.
تاثیرات روانشناسانهی موسیقی میتواند خیلی بیشتر از آنچه که فکرش را بکنید، قدرتمند و گسترده باشد. موسیقی درمانی، مداخلهی درمانی است که گاهی برای بهبود سلامت روحی، کمک به بیمار در غلبه بر استرس و افزایش سلامت عمومی به کار میرود. حتی این نظر وجود دارد که ذائقهی موسیقایی شما میتواند ارائه دهندهی نگرشی در مورد جنبههای گوناگون شخصیتی شما باشد.
موسیقی با ما چه میکند
در ادامه با برخی تاثیرات موسیقی بر جسم و ذهن و روان که مبتنی بر مطالعات و یافته های علمی است آشنا می شوید و نیز نکتههایی برای خوددرمانی با موسیقی:
ایجاد تمرکز و بهبود درک و شناخت
عدم تمرکز و بیقراری هنگام انجام فعالیت های روزانه یکی از مشکلاتی است که برخی با آن درگیرند.
تحقیقات نشان میدهد وقتی مشغول انجام فعالیت دیگری هستیم پخش موسیقی به عنوان زمینه، میتواند عملکرد ما را در کارهایی که نیاز به درک و شناخت دارد، بالا ببرد. محققان دریافتند که موسیقی با ریتم تند منجر به افزایش سرعت در کار و پردازش شده و موسیقی با ریتم تند و ریتم ملایم هم میتواند حافظه را تقویت کند.
پس اگر این بار قصد انجام کاری را داشتید که تمرکز و درک عمیقی نیاز داشت، بهتر است برای خود موسیقی زمینه پخش کنید تا عملکرد ذهنیتان بهتر شود. البته توصیه میکنیم سراغ قطعههای بدون کلام بروید تا تمرکزتان با شعر و کلام بهم نریزد.
بهبود خُلق و خو
انجام فعالیت های روزانه با خُلق و خوی ناشاد یا گرفته و عصبی دشوار و مشکل آفرین است. یکی دیگر از فواید شنیدن موسیقی این است که شما را شادتر میکند. در مطالعهای که در مورد دلایل گوش دادن افراد به موسیقی صورت گرفت محققان دریافتند موسیقی پخش شده، نقش مهمی در بهبود خلق و خو دارد. موسیقی به افراد کمک کرده بود بتوانند به خُلق بهتری دست پیدا کرده و خودآگاهی بیشتری پیدا کنند.
مطالعهی دیگری دریافت گوش دادن آگاهانه و انتخابی به موسیقی مناسب میتواند در عرض دو هفته، تاثیر بسزایی در خُلق و خوی افراد گذاشته و میزان احساس شادی را افزایش دهد.
کاهش و مدیریت درد
پژوهشها نشان داده که موسیقی میتواند در کاهش و مدیریت درد مفید باشد. مطالعهای که روی بیماران فیبرومیالژیا (سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن) انجام شد دریافت بیمارانی که تنها به مدت یک ساعت به موسیقی گوش داده بودند احساس درد و افسردگیشان کاهش چشمگیری داشت. این نتایج نشان میدهد که موسیقی درمانی میتواند ابزاری مهم در درمان دردهای مزمن باشد.
همچنین مطالعه ای در سال 2015 نشان داد بیمارانی که قبل، حین و بعد از عمل جراحی به موسیقی گوش داده بودند، نسبت به آنهایی که به موسیقی گوش نداده بودند، درد و اضطراب کمتری تجربه کرده بودند. گوش دادن به موزیک در هر شرایطی از درد موثر است، این مطالعه دریافت آنهایی که به موسیقی گوش داده بودند، داروی کمتری برای تسکین درد خود مصرف کرده بودند. در شرایطی که بیمار این اجازه را داشت خودش موسیقی مورد علاقهاش را انتخاب کند، حتی نتایج بهتری ثبت شد.
افزایش انگیزه و توان جسمی
حتماً این تجربه را داشته اید که ورزش کردن با گوش دادن به موسیقی برایتان راحتتر میشود. محققان دریافتهاند گوش دادن به موسیقی با ریتم تند به افراد انگیزه میدهد تا سختتر کار کنند. مطالعهای تاثیر موسیقی روی 12 فرد سالم را که روی دوچرخهی ثابت رکاب میزدند مورد بررسی قرار داد. محققان دریافتند موسیقی با ریتمهای تندتر موجب افزایش عملکرد در مسافت رکاب زده شده، سرعت رکاب زدن و قدرت تلاش شده بود. اما کاهش ریتم موسیقی منجر به کاهش تمام این عوامل شده بود.
یک تاثیر روانی مهم دیگر موسیقی، افزایش عملکرد است. معمولا در انجام هر کاری، ریتمی وجود دارد، دانشمندان کشف کردهاند که افزودن یک ریتم کوبشی قوی و تند میتواند افراد را تشویق کند تا سرعت خود را بالا ببرند.
به گفتهی محققان، موسیقی میتواند برانگیختگی هیجانی و فیزیولوژیکی بیشتری نسبت به محرکهای دارویی یا مخدر ایجاد کند. حتی گوش دادن به موسیقی قبل از رفتن به محل کار نیز میتواند مانند یک محرک عمل کند.
بنابراین توصیه میکنیم روزتان را با گوش دادن به موسیقی با ریتم تند شروع کنید. همچنین هنگام فعالیت روزانه اوقاتی را به شنیدن موسیقی اختصاص دهید. برخی قطعههای کلاسیک از جمله سمفونی 40 موتسارت به گونهای شگفتانگیز توان و قدرت جسمی و روانی شما را برای انجام کار بالا میبرند.